
Lees ook:
Middeleeuwse praktijken
blog
10 januari 02024
Een kind is gedood door een zeug; het varken wordt veroordeeld tot de dood door omgekeerde ophanging. Bijensteken zijn de oorzaak van iemands dood; het bijenvolk wordt veroordeeld tot verstikking (Worms, 864). Een kind overlijdt na een hondenbeet; de hond wordt veroordeeld tot de galg en zijn weinige bezittingen worden verbeurd verklaard (Leiden, 1595). Het lijkt nu misschien achterlijk of lachwekkend, maar in de middeleeuwen waren dierprocessen een serieuze zaak. Rechters bogen zich erover, terwijl gerechtsdienaars, advocaten en beulen eraan verdienden. Als een dier voor een kerkelijke rechtbank verscheen, kon de straf oplopen tot het ondergaan van een vervloeking. Bij een wereldlijke rechtbank liep het vaak gruwelijker af voor de ‘verdachte’. Dieren werden opgehangen, gewurgd, levend begraven, gepijnigd, verbrand, onthoofd. Alhoewel je natuurlijk niet weet hoe het verderging na de vervloeking.
Waarom deden de mensen dit? Omdat ze achterlijk waren in de middeleeuwen? Toch hebben wij hun genen, dus dan zou dat ook iets zeggen over ons. Onze middeleeuwse voorouders wisten heus wel dat dieren niets begrepen van wat er in de rechtbank werd besproken en dat de dieren geen schuldbesef of berouw vertoonden. Men geloofde echter wel in een strakke wereldorde. God stond bovenaan. Daaronder kwamen de mensen die naar zijn of haar evenbeeld en gelijkenis waren geschapen. En helemaal onderaan kwamen de dieren. De strafprocessen werden gehouden als deze wereldorde was verstoord. Bijen, varkens en honden behoorden mensen niet te vermoorden. Als dat toch gebeurde, deed men een rituele poging de wereldorde te herstellen.
Het is makkelijk de mensen uit de middeleeuwen weg te zetten als achterlijk. Wat zullen onze bet-bet-bet-bet-bet-bet-bet-achterkleinkinderen echter van ons vinden als ze horen over onze ruimingen van duizenden kippen, omdat één kip vogelgriep heeft? Of hoe zullen ze denken over onze rechters die honden laten afmaken, omdat ze een mens gebeten hebben?
Bron : ’Dierprocessen in de middeleeuwen: bij de beesten af?’ (Broerstraat 5: 2023, nummer 4)